DOSSIER VERGISTING: Ammoniakvergiftiging

1. Inleiding De ammoniacvergiftiging, ook eens alcalose genoemd, komt bij de vergisters regelmatig voor wanneer de eiwittoevoer in het rantsoen te hoog ligt. Vele vergistingsinrichtingen hebben zich de laatste jaren laten verrassen door deze pathologie bij gevolg van de massale marktvoorraad van eiwithoudende vloeistoffen zoals tarwegluten, maïsweekwater e.d. (bioethanolproductie, stijfmeelextractie enz...). Ook vele terreinverkopers kennen hun producten niet altijd op het gebied van de nutritionele inhoud. Ook stellen wij vast dat vele 'nutritionisten' en aanverwanten niet eens de werkelijke eiwit/stikstof-behoeften kennen van vergisters. Idem voor de toxiciteitsnivo's... Indien uw 'nutritionist' u niet kan vertellen wat het minimum en maximum percentage eiwit in uw rantsoen moet zijn, bedankt hem vriendelijk en neem een andere. Uw gerustheid en uw portefeuille zullen u dankbaar zijn... Wat moet men doen om alcalose te voorkomen? Wat moet men doen om een vergiftigde vergister weer op gang te krijgen en te stabiliseren? 2. Oorsprong van de ammoniakvergiftiging De oorsprong van een alcalose is ALTIJD te wijten aan de voeding van de vergister. In de meeste gevallen wordt ze veroorzaakt door een overmatige aanvoer van eiwitten. In sommige gevallen wordt ze veroorzaakt door de toediening van ammoniumzouten zoals ammoniumsulfaat. In zeer geringe gevallen kan een lichte ammoniakvergiftiging voorkomen bij vergisters die door voedingvermindering (op een lager nivo biogas gaan produceren (onderhoud wkk enz...). Hier gaat een gedeelte van de fauna afsterven en de cel eiwitten ondergaan proteolyse waarbij ammoniak bij vrijkomt. Dit gebeurt echter uitermate zelden.

Elke bacterie heeft een stikstofbron nodig om zich te kunnen vermenigvuldigen en haar enzymearsenaal op te bouwen en te vernieuwen. Wanneer de toevoer van eiwitten de behoefte dekt komt geen ammoniak vrij. Wanneer de eiwittoevoer groter is dan de structurele behoefte gaat de bacterie de eiwitten cataboliseren (afbreken) om er energie van te produceren + CO2 en + CH4. Het bijproduct van deze afbraak is ammoniak (NH3). Ammoniak is uiterst wateroplosbaar en zeker op de pHwaarden van de anaërobe vergisting en blijft dus achter in het digestaat, stapelt zich op. De bacteriën die het meest gevoelig zijn aan het ammoniacgehalte zijn de methanogene bacteriën. Gellukkig sterven ze niet af maar blijven enkel gedesactiveert in de methaanproductie zolang het ammoniakgehalte te hoog ligt. Dus, bij een opkomende ammoniakvergiftiging dient de vergister nooit te worden leeggemaakt. Wel moet men het rantsoen zo snel mogelijk corrigeren. Gellukkig geeft de vergister vroegtijdig duidelijk waarneembare signalen (digestaatanalyse). 3. Symptomen van de vergiftiging Alcalose symptomen zijn de volgende: - stopzetting van de biogasproductie - stijging van de concentraties vrije vluchtige vetzuren zonder pH verlaging (geen aanzuring) - hoog gehalte ammoniacale stikstof (>2500ppm omgerekend in NKjeldahl)

4. Curratieve actimiddelen Het is goed doenbaar het ammoniacale stikstofgehalte te doen dalen met 0.5g/L en per maand door correcte aanpassing van het globale rantsoen. Opgelet, geef ook niet rantsoenen met 0% eiwit!! uw bacteriën hebben een behoeft aan sommige essentiële aminozuren (methanogene bacteriën kunnen niet alle aminozuren aanmaken). Deze aminozuren moeten via de voeding van de vergister worden aangevoerd. Een andere methode die sneller werkt maar wel apparatuur vereist is een continue wassing van de hemel van de vergister in een water of aangezuurd water oplossing. Het gewaste gas wordt terug in het digestaat geinjecteerd. Door de evenwichten tussen gas en waterige fasen wordt de ammoniakoverschot vrij snel uit het digestaat ontnomen. Met deze methode wordt wel heel wat water geloosd en komt een stuk duurder uit dan de voedingsmethode. 5. Preventieve actiemiddelen: de voeding van de vergister Hier zullen sommige wel zeggen: "Daar zijn die nutritionisten weer met hun rantsoenberekeningen!". Niets aan te doen. In een vergister beland enkel wat men hem te eten geeft. Als men de behoeften niet respecteert van de inwoners, dan loopt men vroeg of laat tegen de muur. De beste werkwijze is: ken de grondstoffen (elke) op gebied van nutriënteninhoud formuleer de rantsoenen op een rationele basis. Een product dat uiterlijk op zetmeel trekt kan soms een eiwitconcentraat zijn (cfr alkomix) pas steeds de ranstoenen aan wanneer de beschikbaarheid van de ingrediënten verandert, ook al is dit dagelijks. wij blijven uiteraard ter beschikking om u hierbij te helpen.